Rubel transferowy

Rubel transferowy (ros. переводной рубль) – międzynarodowa jednostka rozrachunkowa, stosowana w rozliczeniach wzajemnych krajów członkowskich RWPG; została wprowadzona w 1964, zlikwidowana w 1991^[1].

Rubel transferowy nie posiadał głównych cech pieniądza międzynarodowego, ponieważ był pozbawiony funkcji miernika wartości, środka płatniczego i akumulacji^[2]. Rubel transferowy nie spełniał podstawowego warunku funkcjonowania pieniądza międzynarodowego, ponieważ nie reprezentował powszechnej siły nabywczej możliwej do wykorzystania w każdym czasie i w dowolnym kraju^[2]. Miał on ograniczoną siłę nabywczą nawet w krajach RWPG, gdyż faktycznie można za niego było nabywać tylko towary uzgodnione w dwustronnych umowach handlowych, nie był więc rzeczywistym pieniądzem międzynarodowym, ale technicznym narzędziem rozliczeń^[2].

W kręgach RWPG zdawano sobie sprawę, że próba uczynienia z rubla transferowego rzeczywistej waluty obrachunkowej związana była z koniecznością przeprowadzenia głębokich reform gospodarki centralnie sterowanej, a zdaniem Antoniego Marszałka o tych zaniechaniach decydowały także przesłanki polityczne:

„Obawiano się, że wprowadzenie wymienialności znaków pieniężnych ówczesnych państw socjalistycznych na waluty krajów kapitalistycznych uruchomi mechanizm dezintegracji RWPG na rzecz integracji z Europą Zachodnią i gospodarką kapitalistyczną. Rynek krajów RWPG, jako pewna ekonomiczna całość, był bardziej kategorią abstrakcyjną niż prawdziwym, realnym międzynarodowym rynkiem.”^[3]